سپتیک تانک مخزنی است که در آن فاضلاب به کمک فرایندهایی از قبیل ته نشینی، شناور سازی و بیولوژیکی تصفیه می گردد.
سپتیکتانک پرکاربردترین واحد مورد استفاده در تصفیه فاضلاب به ویژه فاضلابهای بهداشتی - انسانی است. سپتیکتانک مخزنی است که در آن فاضلاب به کمک فرایندهایی از قبیل تهنشینی، شناورسازی و بیولوژیکی تصفیه میگردد. از سپتیکتانکها بطور گستردهای در واحدهای مسکونی و ویلایی، مجتمعهای مسکونی و اداری، کارگاههای عمرانی و ساختمانی، کارخانجات تولیدی و صنعتی، هتل ها، رستورانها، و مجتمعهای تفریحی و ورزشی استفاده میشود. امروزه سپتیک تانکها به عنوان پیش تصفیه و متعادلساز در پکیج تصفیه فاضلاب نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
سپتیکتانک فاضلاب از نظر جنس سازه انواع مختلفی دارد که انواع متداولتر آن شامل سپتیکتانک پلیاتیلنی، سپتیکتانک بتنی و سپتیکتانک فایبرگلاس است. تمامی انواع متداول ذکر شده پیش ساخته بوده و پس از ساخت در کارخانه تمدن تصفیه به محل پروژه انتقال مییابند. لازم به ذکر است که جنس مخزن سپتیک تانک فاضلاب هیچ تاثیری بر روی فرآیند تصفیه در داخل مخازن سپتیک تانک ندارد و فقط به شرایط پیرامونی و محیطی محل نصب وابسته است. هرکدام از انواع سپتیکتانکها دارای مزایا و معایبی از نظر هزینه خرید، سهولت نصب و بهره برداری، سرعت ساخت، دوام، سطح آب بندی و مقاومت استاتیکی بدنه هستند. در ادامه به تفکیک به بررسی هر یک از انواع سپتیک تانک پرداخته خواهد شد.
سپتیک تانک پلی اتیلنی
سپتیکتانک پلیاتیلنی از رایجترین و پرتولیدترین انواع سپتیک میباشد. قیمت تمامشده پلیاتیلن به دلیل وجود شرکتهای پتروشیمی فعال در کشور ارزانتر بوده و برای مشتریان مقرون به صرفهتر است. ماده اولیه مورد استفاده در تولید این نوع سپتیکتانک، پلیاتیلن با گرید صد (PE100) میباشد. پلیاتیلن یک پلیمر بسیار مستحکم است که دوام، مقاومت و عمر بسیار مناسبی برای طراحی و تولید تجهیزات آبی دارد.
مزایای بالای این نوع از سپتیکتانکها، کاربردهای زیادی برای آن ایجاد نموده است. مزایا و ویژگیهای سپتیکتانکهای پلیاتیلنی در مقایسه با انواع دیگر آن شامل موارد زیر است:
- وزن سبک، و لذا قابلیت حمل و نصب آسان؛
- دوام بسیار زیاد در برابر مواد شیمیایی، و عدم خوردگی در برابر خاکهای سولفاته؛
- اطمینان از عدم نشت فاضلاب از دیواره سپتیک تانک و آببندی کامل آن؛
- مقاومت بالا در برابر ضربه و شکستگی؛
- دارای مواد آنتی UV؛
- قابلیت تولید در ابعاد دلخواه منطبق بر فضای موجود؛
- پرتابل بودن و قابلیت حمل حتی پس از نصب؛
- عدم نیاز به عملیات ساختمانی (و همچنین سازه نگهبان و دیوار حائل) در هنگام نصب؛
- سرعت ساخت بسیار زیاد و زمان تحویل بسیار کم؛
- قابلیت دفن کامل داخل زمین و مقاومت در برابر فشارهای جانبی خاک؛
- عدم اشغال فضای موجود به دلیل مدفون بودن؛
- دارای دریچه بازدید در هر دو قسمت سپتیک تانک جهت بازدید و رفع عیب و تخلیه دورهای لجن؛
- دارای ونت هدایت گاز متان از جنس لوله پلیاتیلن تحت فشار؛
- بهرهبرداری آسان بدون نیاز به نیروی اپراتور؛
- بدون نیاز به تجهیزات مکانیکی؛
- جلوگیری از گرفتگی لولههای خروجی فاضلاب و چاههای جذبی به دلیل حذف جامدات، و روغن؛
- هزینه تمامشده حداقلی این نوع سپتیک تانک؛
- انعطافپذیری بالا در صورت وقوع حوادث غیرمترقبه مانند رانش زمین؛
- عمر مفید 50 ساله و 10 سال خدمات پس از فروش توسط شرکت تمدن تصفیه.
یک سپتیک تانک میتواند فاضلاب را بین 30 الی 63 درصد تصفیه نماید. یکی از متعیرهای داصلی دخیل در میزان تصفیه فاضلاب، جنس سپتیکتانک است. سپتیکتانک پلیاتیلنی بیشترین میزان تصفیه را دارا بوده و سپس سپتیکتانک فایبرگلاس، سپتیکتانک بتنی، و سپتیکتانک آجری و فلزی به ترتیب از بیشترین به کمترین میزان تصفیه را دارند. اگر به دنبال سپتیکتانکی با بیشترین میزان تصفیه هستید ما سپتیکتانک پلیاتیلن را پیشنهاد میکنیم. شرکت تمدن تصفیه ایرانیان قادر است که سپتیکتانکهای پلیاتیلنی را از حجمهای دو مترمکعب تا صد مترمکعب به صورت یکپارچه و سپتیکتانکهای با حجم بیشتر از صد مترمکعب را به صورت چند تکه تولید و اجرا نماید و خود را به عنوان بزرگترین شرکت سازنده سپتیکتانکهای پلیاتیلنی به صنعت آب و فاضلاب کشور معرفی کند.
از سپتیک تانک های پلی اتیلنی به عنوان ته نشینی اولیه در پکیج تصفیه فاضلاب نیز استفاده می شود.
سپتیکتانک فایبرگلاس
نوع دیگر سپتیکتانکهای متداول جهت تصفیه فاضلاب، سپتیکتانک فایبرگلاس یا کامپوزیت است. ماده اولیه مورد استفاده در تولید این نوع از سپتیکتانکها،الیاف شیشه، رزین، کبالت و ژلکوت میباشد. در برخی از کشورها، گران بودن تهیه و تولید پلیاتیلن باکیفیت موجب توجه به این نوع از سپتیکتانکها گردیده است. موارد دیگری چون عدم امکان نصب سپتیک فاضلاب آماده در مکانهای خاص (زیرزمینهای مجتمعهای تجاری، اداری و یا ساختمانهای مسکونی) و یا ضرورت استفاده از سطح مقطع مکعبی نیز موجب استفاده از این نوع سپتیکتانکها خواهد گردید. این نوع نیز دارای مزایا و معایب مختص به خود میباشد. مزایای سپتیکتانک فایبرگلاس عبارتند از:
- دوام بالا در برابر محیط اسیدی و خورنده فاضلاب؛
- دوام بالا در شرایط محیطی مختلف؛
- وزن کم و کیفیت مطلوب؛
- قابلیت نصب به صورت دفنی و سطحی؛
- آنتی UV و ضد جلبک؛
- هزینه حمل پایین؛
- استفاده از حداکثر فضا.
بزرگترین ایراد این نوع سپتیک تانک، قیمت بالای خود دستگاه و قیمت بالای تمام شده آن با توجه به: الف) ضرورت استفاده از سازه نگهبان (دیواره نگهدارنده) جهت بالا بردن ایمنی، و ب) عدم امکان بارگزاری روی این سیستم به دلیل ضخامت بدنه پایین آن (اصولا کمتر از 10 میلیمتر) میباشد.
بایستی به این نکته اشاره نمود که سپتیک تانک با جنس بدنه فایبرگلاس خود به دو نوع تقسیم می شود:
- سپتیک کامپوزیتی پیشساخته با حجم 3 تا 150 مترمکعب؛
- سپتیک فایبرگلاس SMC با پنلهای پیشساخته (برای نصب در مکانهایی که امکان انتقال سپتیک پیشساخته میسر نیست).
سپتیک تانک بتنی
سپتیکتانک بتنی به شکل یک مخزن استوانهای شکل با استفاده از سیمان ضد سولفاته تیپ پنج و میلگرد در حجمهای مختلف ساخته میشود. این سیمان به جهت خاصیت ضدسولفاته خود، موجب تضمین عمر مفید این سازه میگردد. لازم به ذکر است که بتن در حالت عادی در برابر محیط اسیدی و خورنده فاضلاب به شدت آسیبپذیر بوده و لذا بایستی تمهیدات ویژهای در طراحی آن لحاظ شود. شرکت تمدن تصفیه قادر است تا سپتیکتانکهای بتنی را در محل پروژه به صورت درجا ساخته و مورد بهرهبرداری قرار دهد، و یا آن را به صورت پیشساخته اجرا نماید.
بتن مادهای مستحکم و همچنین ارزانقیمت در کشور ما میباشد. با طراحی و ساخت مطلوب آن، میتوان دوام کافی برای قرارگیری در هر محیطی را از ان انتظار داشت. معمولا قطر سپتیکتانکهای بتنی بین 1 تا 1.6 متر میباشد. حجم این مخازن با توجه به ارتفاع آنها تعیین میشود. در بدنۀ این مخازن، میلگردهایی از جنس فولاد به صورت مشبندی شده استفاده شده است تا ضمن شکلدهی به سپتیک تانک، مقاومت خمشی بتن را افزایش داده و مخزن را در برابر بارگذاریهای دینامیکی محافظت نماید. مقاومت بالای این نوع موجب شده است که از آن در مناطقی با بار ترافیکی بالا استفاده گردد.
یکی از مشکلات سپتیکتانکهای بتنی در صورت عدم طراحی مناسب، عدم آببند شدن و نشت فاضلاب از دیواره سپتیک تانک میباشد که علاوه بر تخریب و آلودگی محیط زیست باعث خوردگی آرماتور های سپتیک تانک بتنی و تخریب کامل سپتیک تانک میشود. عموما به منظور جلوگیری از تخریب بدنه سپتیک تانک بتنی، یک لایه ایزوگام به بیرون و یک لایه ایزوگام به داخل سپتیک تانک بتنی اضافه میگردد. استفاده از این سپتیکها در مناطق آبیاری غیر ممکن است و امکان انتشار بوی نامطبوع نیز وجود دارد.
بایستی توجه داشت که دفع سریع گرما توسط بتن، عملکرد بهینه باکتریهای بیهوازی را کاهش میدهد، لذا نسبت عملکرد سپتیک تانک بتنی در آشغالگیری و گندزدایی بسیار مهم میباشد. معایب دیگر سپتیکتانکهای بتنی را میتوان شامل وزن بسیار زیاد (حدود 1 تن به ازای هر مترمکعب مخزن)، عدم تولید در احجام بسیار زیاد، امکان آسیب دیدن سپتیکتانک حین حمل و نقل، و آسیبپذیری بتن در برابر کشش دانست که موجب شده است سپتیک تانک بتنی از نظر کاربرد و میزان مصرف در رده سوم پس از سپتیک تانک پلیاتیلنی و فایبرگلاس قرار گیرد.
از نکات اجرایی قابل بیان میتوان به تراز بودن کف محل نصب سپتیکتانک، عدم وجود سنگهای درشت در اطراف سپتیک تانک (امکان آسیب سپتیکتانک در گذر زمان و در اثر جابجایی سنگهای درشت)، استفاده از بتن مگر، و اجرای فونداسیون در صورت امکان نشست خاک (به خصوص در خاکهای نرم و سست) اشاره نمود.
سپتیک تانک آجری (با مصالح بنایی)
این سپتیک تانکها معمولا با استفاده از آجر فشاری و در برخی موارد از بلوکهای سیمانی یا سنگ همراه با ملات ماسه سیمان ساخته میشوند. بزرگترین مشکل این سپتیکتانکها نفوذپذیری بالای آن و لذا نشت بسیار زیاد از دیواره و کف آنها است. همچنین به دلیل عدم مقاومت دیواره در برابر نشست و فشارهای جانبی، با گذر زمان، ترکها و درزهای زیادی در دیواره و کف آنها ایجاد میشود که این موضوع نیز موجب پیچیدهتر شدن مسئله نشت فاضلاب خواهد شد. در برخی موارد برای رفع این مشکل اساسی از پوششهای قیری بر روی مخزن استفاده میگردد. حداکثر عمق این مخازن به دلیل عدم توانایی دیوارههای آجری یا بلوکی در تحمل فشارهای جانبی، محدود به 2.5 متر میشود. البته در شرایطی که پشت دیواره با خاک پرشود این عمق به 4 متر افزایش مییابد.
سپتیک تانک فلزی
به دلیل ضعف فو لاد در مقابل خورندگی، استفاده از سپتیکتانکهای فلزی در مقایسه با سایر سپتیکتانکها متداول نیست. راهکار رفع این معضل، به کارگیری پوشش چند لایه رنگ میباشد اما این راهکار به افزایش قیمت تمامشده میانجامد. دیگر مشکل این نوع، وزن بالای آن و مشکلات ناشی از آن در حمل و اجرا است. لذا پیشنهاد میشود که انواع دیگر سپتیکتانکها برای پروژه شما در نظر گرفته شود.
